Willy Derby (2)

Al rommelend door de collectie besloot ik (bij wijze van ontspanning) maar weer eens wat Derby-platen om te zetten tot You-Tubefilmpjes. Ook omdat ik gewoon weer eens Willy Derby door de grammofoon wilde horen schallen!!!
De Polydorplaat met de opname van "Antje" en "Vier meisjes op een bank" zong Derby onder begeleiding van het orkest van Guus Jansen. De plaat werd afgespeeld op een Parlophon grammofoon, voor elke zijde voorzien van een nieuwe grammofoonnaald.
Zodra de platen zich aandienen tussen de stapels, zal ik de Parlophonplaten eens op deze Parlophon grammofoon leggen.

Kees Pruis

Kees Pruis, zanger en humorist
(Afbeelding via Geheugenvannederland.nl)

KEES PRUIS (1889-1957)

Kees Pruis, een naam die inmiddels weinigen meer wat zegt. Eens was hij één van de bekendste Nederlandstalige amusementszangers, maar nu over het algemeen alleen nog populair onder verzamelaars van 78-toerenplaten en bladmuziek. In de periode tussen 1920 en 1950 vond een behoorlijke productie plaats van plaatopnamen en bladmuziek. Pruis had een bijzonder krachtige stem en het talent een beschonken en aangeschoten personage waarheidsgetrouw op de plaat te zetten. Ook het het dramatische lied was aan hem besteed. Met overgave bezong hij drama's en liefdesgeschiedenissen. Toch is Kees Pruis wellicht het meest in herinnering gebleven dankzij zij humoristisch repertoire, waarvan "Heb Medelij, Jet"beslist één van de bekendste is. Met enige regelmaat gaf hij tevens een half fluitconcert weg op de plaatopname. Aardig om te horen!

Tussentijds stond Pruis ook met enige regelmaat op de planken. Aan verschillende films verleende hij als acteur zijn medewerking, zowel in de 'stomme' film als in de geluidsfilms (Ciske de Rat, 1955). Ook als toneelacteur speelde hij regelmatig een gastrol, o.a. bij Bouwmeester.

Een fraaie advertentie uit het Limburgsch Dagblad van 21-12-1920.
Een portret, de bladmuziek en een Columbiaplaat staan afgebeeld. De Columbiaopnames
behoren dan ook tot het vroege repertoire van Pruis. 

Grammofoon "Renata"

Omstreeks 2005 kocht ik voor een zacht prijsje een salongrammofoon van het merk "Renata".  Ik vond het een aardig kastje. Geen topmerk, maar een fraai voorbeeld van een eenvoudige grammofoon in een deftig jasje.
De NV Spreekmachines- en muziekinstrumentenfabriek "Renata" was gevestigd te Oisterwijk en behoorde aan de familie Biemans. De firma heeft bestaan van medio jaren '20 tot ca. 1940.
Onder de naam Renata (afgebeeld op het houtwerk van de grammofoon) bevind zich in de meeste gevallen een logo met CBO. Waar de C voor staat weet ik nog niet, maar de B is voor Biemans en en de O voor Oisterwijk.
De firma produceerde de kasten en monteerde de grammofoons. De fabriek produceerde de motors niet zelf. Volgens advertenties was dit import van Zwitserse makelij.

De Hollandse Meisjes van August de Laat

De Tilburgse zanger August de Laat (1882-1966) was met name tussen de twee wereldoorlogen actief als humorist en zanger van het Nederlandse lied. Zijn loflied op "De Meisjes van Holland" nam hij op voor de label Homokord. De tekst en de muziek van De Laat zijn van eigen hand. Deze opname uit de late jaren '20 heb ik afgespeeld op een tafelgrammofoon van het merk Parlophon.
Ook deze grammofoon is uit eigen collectie, evenals de plaat.

APPLAUS, Officieel Nederlandsch Cabaretboek

In de crisisjaren van de jaren '30 ondernam schrijver Wouter Loeb de samenstelling van het "Officieel Nederlandsch Cabaretboek APPLAUS" met medewerking van (alle) vooraanstaande cabaretiers en tekstschrijvers van dat moment en een postuum eerbetoon aan Jean Louis Pisuisse.
De uitgave werd gerealiseerd door NV De Zuid-Hollandsche Boek- en Handelsdrukkerij te Den Haag. Het boek bevat bijdragen (teksten, portretjes en tekeningen)  van de volgende artiesten en schrijvers:

1. Henri Borel
2. Jan R.Th. Campert
3. Willy Corsari
4. Claudy
5. Clinge Doorenbos
6. Louis Davids 
7. Antoinette van Dijk
8. Eland 
9. Ben van Eijsselsteijn
10. Jan Feith
11. Elsa Kaiser
12. Wouter Loeb
13. Rinus Niessen
14. Paoli
15. Kees Pruis
16. Jan van Riemsdijk
17. Hans Snel 
18. J.H. Speenhoff
19. Herman Stenz
20. Herman Tholen en Albert van Lier (Tholen & van Lier)
21. Herre de Vos
22. Luc. Willink
23. Manna de Wijs-Mouton
24. Louis Borel
25. Joh. W. Broedelet
26. John de Zoete (Paulton) 

Het boek bevat in totaal 183 pagina's op A4-formaat. Van een aantal artiesten is een foto geplaatst, samen met opdracht of tekening/prentje.  De publicatie diende als doel een serieus overzicht te geven van cabaret als kleinkunst en het beste te laten zien wat Holland kon produceren in deze tijd.  Een vervolg heeft het helaas nooit gehad. Dat zal met de aanhoudende crisis te maken hebben gehad en de wereldbrand die daarop weer volgde.  De productie van kwalitatief goed cabaret is nooit gestopt, al moe(s)t weliswaar flink gezocht worden tussen alle kopij (van matige aard).

De fraaie omslag werd ontworpen door Hans Borrebach. Deze is opvallend modern voor deze tijd. Door de vorm van twee applaudiserende handen tegen een donkere achtergrond, zien we in kleur de voorstelling van een cabaretier op een podium tegenover publiek.

ZANG en KLANK

Een willekeurige greep uit de liedjes- en tekstboekjes leverde een klein boekje op van de Rotterdamse uitgever W. H. de Koning: Zang en Klank, 50 wereldschlagers. Met medewerking van de tekstschrijver Jack Bess gaf De Koning meerdere van dergelijke boekjes uit. Dit exemplaar dateert van medio jaren '30 van de 20e eeuw. Het bevat teksten van populaire liedjes uit deze periode, destijds gebracht door artiesten als Willy Derby, Lou Bandy, Louis Noiret en anderen.
De opzet was simpel. Met vermelding van de auteurs werden de teksten geplaatst, de muziek niet. Dit zou de verkoop van de bladmuziek dwars zitten en door de oorpsronkelijke auteurs absoluut niet gewaardeerd worden. Slim, dat men Jack Bess (Jacques Bes 1908-1964) als medewerkende kreeg, want hij schreef aardige teksten. Deze zijn dan ook veelvuldig opgenomen.

Een aardig tekstje van Bess:

In een Troika

In de troika zit Bianca

Weggedoken in het bont

Naast haar - met een wrede glimlach

Zit Vorst Lex, die 't meisje vond

Wijl de sneeuwstorm angstig aanhoudt

Gaat de slede slecht vooruit

In de uren hem gegeven

Speel Vorst Lex z'n troeven uit

In de ijlte van steppen

Worden sneeuw en storm getart

Wijl de paarden huiswaarts reppen

Breekt 'n bruut 'n eerlijk hart

Petrowitsky, die het span ment

Kent de streken van zijn heer

Nu begeert hij fel Bianca

Morgen .... neemt z'n lust 'n keer

Petrowitsky zoekt een middel

Ter beletting van de daad

Want hij wil 't meisje redden

Moog'lijk is t nog niet te laat

In de ijlte van steppen

Worden sneeuw en storm getart

Wijl de paarden huiswaarts reppen

Breekt 'n bruut 'n eerlijk hart

Petrowitsky trekt de teugels

Brengt de troika snel tot staan

En dwingt Lex met zijn revolver

Vlug de slede uitt de gaan

Maar Bianca ziet geen onheil

En zij roept: Hij is Uw Heer

Met 'n ruk draait zij 't wapen

En zij schiet haar redder neer.

In de ijlte van steppen

Worden sneeuw en storm getart

Wijl de paarden huiswaarts reppen

Breekt 'n bruut 'n eerlijk hart

Op de achterzijde van het tekstboekje was ruimte voor de
promotie van Jacques Bes (1908-1964) als tekstschrijver.

Uitgever de Koning gaf jarenlang dergelijke tekstboekjes uit, later ook nog onder de naam DEKO, een samenvoeging van De Koning. In de jaren '30 publiceerde hij eveneens nog de Bonte Avond Gidsen, voorzien van eenzelfde opzet. Uiteindelijk bleef DEKO tot in de jaren '60 wel actief.

Bladmuziek (1)

Al vrij snel startte ik, naast het verzamelen van 78-toerenplaten, met het verzamelen van bladmuziek. Mijn voorkeur ging (en gaat) uit naar het populaire genre van tussen ca. 1890-1940. Een periode waarin echte pareltjes werden uitgegeven. Veel bladmuziek was uitermate illustratief en bevatte regelmatig het portret van de zanger die het nummer uitvoerde of bekend had gemaakt. Tekeningen, prenten, foto's, filmfoto's en reclame staan op voor- en achterzijde afgebeeld.

Rudolph Valentino (1895-1926), de populaire filmster afgebeeld op bladmuziek

Klassieke muziek had nimmer mijn voorkeur, hoewel ik grafische pareltjes wel bewaarde. De verzameling bladmuziek bevat Frans-, Duits- en Engelstalig repertoire, maar in de eerste plaats onze moedertaal bij voorkeur. In het Nederlands verzamel ik eveneens het populaire genre, zoals Pruis, Davids, Derby, Bandy etc.

Bladmuziek kan een belangrijke bron van informatie zijn, o.a. kan er op staan vermeld:

• welk repertoire de betreffende artiest had
• welke platen werden opgenomen
• op welke labels het lied was uitgebracht
• hoe men met de uitvoerende artiesten in contact kon komen
• een portret van de artiest of de tekst- of muziekschrijver
• reclame
• Hoe vaak de muziek inmiddels gedrukt was, een belangrijke bron om de populairiteit van het lied aan af te meten. 

Joseph Schmidt hield van Holland

"Ik Hou van Holland" is een onvergetelijke klassieker en vandaag de dag nog steeds bekend! Het lied werd in 1937 voor het eerst gezongen door de populaire Duitstalige tenor Joseph Schmidt (1904-1942). Zowel de tekst als de muziek voor de tango werd geschreven door Willy Schootemeijer.
Joseph Schmidt was enorm populair medio jaren '30 van de 20e eeuw. In 1937 zong hij voor zijn Nederlandse fans "Ik Hou van Holland", grotendeels fonetisch ingestudeerd. Samen met een Nederlandstalige versie van Het Vissersmeisje werd het lied opgenomen voor het Parlophone-label. De platen werden goed verkocht en zelfs na 1945 nog herdrukt.

Hieronder een naoorlogse persing, afgespeeld op een Excelsior-salongrammofoon. De video is te vinden op YouTube, maar zowel plaat, grammofoon en video zijn uit eigen collectie en van eigen makelij.

Speenhoff (2)

Het eerste liedbundeltje van J.H. Speenhoff

Het eerste liedbundeltje van Koos Speenhoff werd uitgegeven door de Rotterdamse uitgever W.L. Brusse. De dichter-zanger voorzag zijn liedteksten zelf van tekeningen en karikaturen. Een bijzondere tekenstijl had Speenhoff wel, door zijn tijdgenoten niet altijd even gewaardeerd! Dat gold ook voor de inhoud van zijn liedteksten. Deze werden vooral in de behoudende provincies en streken minder op prijs gesteld, vooral vanuit religieus oogpunt bekeken.

Speenhoff (1)

Koos en Cesarine Speenhoff-Prinz met hun zoon Koos
(link afbeelding via Geheugenvannederland.nl)

J.H. Speenhoff (1869-1945)

Over Koos Speenhoff (en zijn familie) valt veel te vertellen, dat ga ik hier echter niet doen. Ik adviseer alleen maar: lees zijn biografie "Daar komen de schutters" of de ietwat kritischere biografie van theaterhistoricus Alex de Haas "'t was anders". Daarnaast is misschien de meest interessante aanbeveling: lees de liedteksten van Speenhoff! Of beluister deze daar waar geluidsopnames voor handen zijn. (CD's, YouTube).  De teksten van Speenhoff zijn destijds uitgegeven in de bekende bundeltjes. Deze zijn (antiquarisch) nog ruim te verkrijgen. Bij gelegenheid zal ik de bundels eens beschrijven.

Speenhoff schreef pakkende teksten met overwegende veel maatschappijkritische noten. Tot zijn repertoire behoren klassiekers zoals:

• Moeders brief (aan haar zoon die in de gevangenis zit)
• Het broekje van Jantje
• De schutterij
• Dorussie
• Er waren eens twee aardige mensen

Op YouTube staat een filmpje van het echtpaar Speenhoff-Prinz tijdens een optreden circa 1940. Zij zingen samen het liedje op de schutterij en Jantjes broekje. Beiden nog goed van stem is te horen dat zij het optreden nimmer verleerd zijn.   

Willy Derby (1)

Willy Derby is één van de meest bekende zangers van het Nederlandstalige repertoire (van voor de Tweede Wereldoorlog tenminste dan). Over hem valt genoeg te schrijven, minstens over zijn omvangrijke repertoire en aanzienlijke platenproductie.  De Haagse zanger was zeer geliefd. Ter introductie alvast het liedje Vogelijn dat Willy opnam voor het label Parlophon.

Willy Derby (1886-1944)
De Haagse zanger Derby had een uitgebreid repertoire van humoristische liederen, maar bezong op dramatische en overtuigende wijze het Nederlandse levenslied. Tot zijn repertoire behoorde o.a. "Scheiden doet lijden" dat tot op heden nog een bekend lied is.
Aan het begin van zijn carriére zong Willy samen met zijn broer Lou, maar dat bleek een kort succes. Door wederzijds commentaar besloten de gebroeders Dieben (hun eigenlijke familienaam) al snel elk hun eigen weg te gaan.  Lou Bandy en Willy Derby hadden hierna afzonderlijk van elkaar een zeer succesvolle carriére met soortgelijke liederen, hoewel Bandy meer als komiek werd beschouwd dan Willy. Dat neemt niet weg dat Willy Derby succesvolle humoristische liedjes ten gehore bracht, o.a "De Barbier van Sevilla".

Willy Derby, afgebeeld op de bladmuziek van
's Levens Schaduwzijde

Een uitgebreide selectie van het repertoire van Willy Derby is te vinden op You Tube, via het kanaal van Gerrit Wilbrink. Deze heeft de originele platen fraai gedigitaliseerd en voorzien van tekst en beeldmateriaal. Klik hier.

78-toeren verzameld, in een notedop(je)

Omvangrijk is mijn collectie niet bepaald te noemen. Van-alles-wat-bij-elkaar is een betere treffer als omschrijving van mijn collectie platen, bladmuziek en een enkele grammofoon. Echter, een rode draad loopt er wel door. Sinds het begin van de jaren '90 startte ik met het verzamelen van oude geluidsdragers. Door toeval eigenlijk. Op een rommelmarkt rondom het Tilburgse Willem II-stadion kocht ik voor 100 gulden een HMV-grammofoon met een vijftigtal 78-toerenplaten. Na wat verbeteringen van de weergever werd het afspelen van de platen een stuk draaglijker. De platen van Derby en Scholte klonken verstaanbaar en werden steeds leuker om te beluisteren. De verzameling groeide gestaag en bevatte aanvankelijk voornamelijk Nederlandstalige platen. Mijn interesse ging ook uit naar documentatie en bladmuziek, dus ook de papieren collectie groeide voort. Nu is de collectie vooral wat statisch en wacht op verwerking voor publicaties (in welke vorm dan ook). You-Tube is tegenwoordig ook een prachtig middel om je liefhebberij te presenteren.

Een Excelsior-salongrammofoon en, nog te selecteren, 78-toerenplaten

Eerder ben ik jarenlang in het bezit geweest van een (succesvolle) website met oud amusementsmuziek als onderwerp. Sinds een aantal jaren is die website ter ziele, mede vanwege tijdgebrek en allerlei andere redenen. Uiteindelijk is het wel weer mijn bedoeling om topics te gaan schrijven met betrekking tot artiesten als Kees Pruis, Willy Derby, Lou Bandy en hun successen van weleer. Ook zaken met betrekking tot platen en bladmuziek van het interbellum zullen met regelmaat de revue passeren. Om al het verzamelde materiaal maar statisch in de kast te laten staan is zonde, dus probeer ik het via deze blog weer opnieuw wat toegankelijk te maken. Laat vooral weten wat je mening is. Aan verzoekjes voor teksten en muziek doe ik niet, dus daar wordt ook niet gereageerd.

Een fragment van een stuk bladmuziek uit het repertoire van
Lou Bandy, die overigens zelfs de Nederlandse tekst schreef.